ftukken en wijze van doen,den vreemden afzien,is hun profijtelijk om hen aengebooren aerd, van alle vonden beknopt en zuynig

te volvoeren. In ’t overleg van een zuynig meefter , beftaet al ’t geheym van goet koop bouwen. Dat de kennis van maet en ma

nier van bouwen onzer fchepen, den uytheemfchen ondienftigh isj (of miffchien iemant des menings waer, dat het uitgeven dezes werks hinderlijk ’t gemeen mocht zijn ) blijkt hier uy t,dewijl zoo

menig Hollants fchip in vreemde landen is ontleet en na gemeeten,doch nimmer na gevolgtj ja, Neerlantfche meefters naer haren trant by uytheemfche bouwende nimmer lof behaelden.

De wijs van aenleggen, en ’t opbouwen der fchepen is een zake zeer gemeen,en niet geheym: want’t gefchiet voor yeders oogen; wie zig des bevlijtigen wil, kan kennis in ’t kort van alles krijgen: gelijk hier pradrijk-Ichoolen zijn , daer dees Bouw grondigh aen m-en uytheemfchen weit geleert.

Te verwonderen is ’t, dat alle uytlanders, fchoon zy op Tim

mer-werven hier te lant de zuynigheyt bevlijtigen , in haer eygen lant gekomen, nimmer zulks na konnen volgen, Jstam natu

ram expellas furca tarnen ufque recurret: dat is, Schoon men met een vork den ingebooren aerd verdrijft, hy komt echter wederom. En dit komt mijns bedunkens oock daer by , dat zy buyten ’s lants met buy ten-lantfche mannen arbeyden, Waer uyt volgt,

fchoon een vreemdelingh alle de Bouw-regelen in zijn hooft hadde , zy hem echter niet dienen konnen, ten ware hem alles in

deze landen by ondervindinge wiert getoont, en dan noch niet, ’t en waer hy kans zag den aerd zijns volks,waer mede hy arbeyden moet, den zuynig en zindelijken hollantfchen inborft gelijck te maken , ’t geen niet doenlijk. Dat de byfbndere Nederlantfche

ingebooren aerd de Scheep-vaert voort zet, blijkt uit de vaart op

Indien, welk allen volken nu bekent is,en gene Kaerten , gedrukte of fchriftelijke beveelen, zoo de vaert zelve als de Scheeps-huyshouding betreffende den vreemdelingen geheym zijn, hoe’thet meerendeel echter luckt een yeder weet. De vaert op Archangel infgelijks voormaels alleen by uytheemfche nabueren wiert geoeffent: heden ziet men in Mofcovien het meerendeel Hollan

ders te zijn die daer koophandel drijven. Quamhet op de geftalte der fchepen aen, zy hadden ons lange daer in nagevolgt.

Groenlant wiert voormaels van Biskayers alleen bezocht: heden oeffent onslant-aerd’t meeff: die viffcherije. Het varen met weynig volk , het naeuw en zober behelpen in leef-tocht, en ons

ingebooren zindelijkheyt, die de fchepen langdurend maeckt,

doet denNeerlantfchen fcheep-vaert bloeyén,en niet het fcheeps

fatzoen. En hoe is ’t mogelijk , dat d’onzen daer in nagevolgt konnen werden : een Moor verandert eer zijn huyt, als een ge

* * heel